ଓଡ଼ିଶାରେ ମାଗଣା ରାଜନୀତି

ଓଡ଼ିଶାର ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଦୃଶ୍ୟପଟ୍ଟରେ ବିଶେଷ କରି ଚଳିତ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନରେ ମାଗଣା ରାଜନୀତି ଏକ ବିବାଦୀୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଭାବେ ଉଭା ହୋଇଛି। 'ମାଗଣା' ଶବ୍ଦଟି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ବିନା ମୂଲ୍ୟରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟ କିମ୍ବା ସେବାକୁ ବୁଝାଏ, ଯାହାକୁ ରାଜନୈତିକ ଦଳମାନେ ପ୍ରାୟତଃ ଭୋଟ୍ ହାସଲ ପାଇଁ ଏକ ରଣନୀତି ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ସାମାଜିକ କଲ୍ୟାଣ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଏହି ମାଗଣା ସାମଗ୍ରୀ ଜରୁରୀ ବୋଲି କେହି କେହି ଯୁକ୍ତି କରୁଥିବା ବେଳେ ଆଉ କେହି ଏହାକୁ ଅସ୍ଥାୟୀ ଓ ରାଜ୍ୟର ଆର୍ଥିକ ବୋଝ ବୋଲି ସମାଲୋଚନା କରୁଛନ୍ତି।

ଓଡ଼ିଶାର ମାଗଣା ସାମଗ୍ରୀର ସମର୍ଥକମାନେ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଛନ୍ତି ଯେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ଏବଂ ଗରିବ ଲୋକଙ୍କୁ ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ଯୋଗାଇବାରେ ଏହା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ। ଉଦାହରଣ ସ୍ବରୂପ ଓଡ଼ିଶାର ମାଗଣା ରାଜନୀତି: ରାଜ୍ୟ ବଜେଟରେ ଥିବା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ୯୦ ପ୍ରତିଶତ ପରିବାରକୁ ମାଗଣା ବିଜୁଳି ଯୋଗାଇ ଦେବାକୁ ଦେଇଥିବା ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିକୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସୁଦୃଢ଼ ନିଷ୍ପତ୍ତି ବୋଲି ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଛି ବିଜେଡି। ଏହି ପଦକ୍ଷେପକୁ ଘରୋଇ ଖର୍ଚ୍ଚ ହ୍ରାସ କରିବା ଏବଂ ରାଜ୍ୟର ମୁଣ୍ଡପିଛା ଆୟ ବୃଦ୍ଧି ଦିଗରେ ଏକ ପଦକ୍ଷେପ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଉଛି। ବିଜେଡିର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ହେଉଛି, ଏଭଳି କଲ୍ୟାଣକାରୀ ଯୋଜନା କେବଳ ମାଗଣା ସେବା ନୁହେଁ ବରଂ ବ୍ୟାପକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବାର ମାଧ୍ୟମ। ତେବେ ରାଜ୍ୟର ଶକ୍ତି, ଶିଳ୍ପ ଏବଂ ଆଇଟି ଭଳି କ୍ଷେତ୍ରରେ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ କଲେ ଆୟ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ସହ ସାମାଜିକ ନିରାପତ୍ତା ମିଳିବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି, ଯାହା ଫଳରେ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଭାବେ ମାଗଣା ସାମଗ୍ରୀର ଆବଶ୍ୟକତା ହ୍ରାସ ପାଇବ ।

ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ବିରୋଧୀ ବିଶେଷ କରି ଭାରତୀୟ ଜନତା ପାର୍ଟି (ବିଜେପି) ବିଜେଡିର ଆଭିମୁଖ୍ୟକୁ ସମାଲୋଚନା କରିଛି। ବିଜେଡିର ମାଗଣା ରାଜନୀତି ଏକ ସ୍ୱଳ୍ପକାଳୀନ ସମାଧାନ ଯାହାର ଦୀର୍ଘମିଆଦୀ ପରିଣାମ ରହିଛି ବୋଲି ବିଜେପି ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଛି। ବିଜେପି ମଧ୍ୟ ଏପରି ଏକ ପ୍ରସ୍ତାବରେ ୨ କୋଟି ମହିଳାଙ୍କ ପାଇଁ ୫୦,୦୦୦ ଟଙ୍କାର ଭାଉଚର୍ ଘୋଷଣା କରିଛି, ଯାହା ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସଶକ୍ତ କରିବ ଏବଂ ରାଜ୍ୟର ଅର୍ଥନୀତିରେ ଯୋଗଦାନ ଦେବ ବୋଲି ସେମାନେ ଦାବି କରିଛନ୍ତି। ତେବେ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବର ଆର୍ଥିକ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଓ ରାଜ୍ୟର ବଜେଟ୍ ଉପରେ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ପ୍ରଭାବ କୁ ନେଇ ମଧ୍ଯ ସନ୍ଦେହ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି।

ମାଗଣା ରାଜନୀତିକୁ ନେଇ ଚାଲିଥିବା ବିତର୍କ ଏଭଳି ନୀତିର ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିରତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇଛି । ଯଦିଓ ମାଗଣା ଉତ୍ପାଦ ଅଭାବୀ ଲୋକଙ୍କୁ ତୁରନ୍ତ ଆଶ୍ୱସ୍ତି ଦେଇପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ରାଜ୍ୟର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତିକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଋଣ ବୃଦ୍ଧି କିମ୍ବା ଅଧିକ ଟିକସ ଆଣିପାରେ । ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞମାନେ ସତର୍କ କରାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ ମାଗଣା ସାମଗ୍ରୀର ଅହେତୁକ ବଣ୍ଟନ ବିତ୍ତୀୟ ନିଅଣ୍ଟ ଏବଂ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତିର କାରଣ ହୋଇପାରେ, ଯାହା ଏହି ନୀତିଗୁଡ଼ିକ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥିବା ଲୋକଙ୍କ କ୍ରୟ ଶକ୍ତିକୁ ହ୍ରାସ କରିପାରେ ।

ଅର୍ଥନୀତି ବ୍ୟତୀତ ମାଗଣା ରାଜନୀତିର ଏକ ସାମାଜିକ ଦିଗ ମଧ୍ଯ ରହିଛି। ଏହା ଦ୍ବାରା ନିର୍ଭରଶୀଳତାର ଏକ ଅଭ୍ୟାସ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ଯେଉଁଠାରେ ନାଗରିକମାନେ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଅପେକ୍ଷା ନିରନ୍ତର ସରକାରୀ ସମର୍ଥନ ଆଶା କରନ୍ତି । ଏହା କାର୍ଯ୍ୟ ନୈତିକତାକୁ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରିପାରେ ଏବଂ ଅଭିନବତାକୁ ଦମନ କରିପାରେ | ଅପରପକ୍ଷେ, ମାଗଣା ରାଜନୀତି ମାଧ୍ୟମରେ ଅବହେଳିତ ସମୁଦାୟଗୁଡ଼ିକର ଉନ୍ନତି ହୋଇପାରିବ ଏବଂ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଚକ୍ରକୁ ଭାଙ୍ଗିବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇପାରିବ ।

ମାଗଣା ରାଜନୀତିର ବୈଧତା ଓ ନୈତିକତା ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ସମୟରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ଯଦିଓ ମାଗଣା ସାମଗ୍ରୀ ବଣ୍ଟନ ଯେପରି ଭୋଟରଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ଅଯଥା ପ୍ରଭାବିତ ନ କରେ ସେଥିପାଇଁ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛନ୍ତି, ତଥାପି ରାଜନୈତିକ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିର ଆର୍ଥିକ ପ୍ରଭାବ, ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଏବଂ ଉତ୍ତରଦାୟିତ୍ୱ ସମ୍ପର୍କରେ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ଶେଷରେ କହିବାକୁ ଗଲେ ଏପରି ବିତର୍କ କିମ୍ବା ଆଲୋଚନା ନୁହେଁ ବରଂ ଓଡ଼ିଶାରେ ମାଗଣା ରାଜନୀତିର ସଫଳତା ବା ବିଫଳତା ଜନମତ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ହେବ। ଦୀର୍ଘମିଆଦୀ ଖର୍ଚ୍ଚ ତୁଳନାରେ ଭୋଟରମାନେ ସ୍ୱଳ୍ପକାଳୀନ ଫାଇଦା ବିଷୟରେ ତର୍ଜମା କରିବା ଉଚିତ୍ । ଭୋଟରଙ୍କ ପସନ୍ଦ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରାଥମିକତା ଏବଂ ରାଜ୍ୟର ବିକାଶ ଧାରା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିବ । ଓଡ଼ିଶାବାସୀ ମାଗଣା ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିରେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ନା ବିକାଶର ଅଧିକ ସ୍ଥାୟୀ ମଡେଲ ଚାହୁଁଛନ୍ତି, ସେ ନେଇ ଚଳିତ ନିର୍ବାଚନ ଫଳାଫଳ ଜନମତ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ।

ଓଡ଼ିଶା ଏବେ ଏପରି ମୋଡ଼ରେ ରହିଛି ଯେଉଁଠି ଏବେ ନିଆଯାଇଥିବା ନିଷ୍ପତ୍ତି ଆଗାମୀ ପିଢ଼ି ପାଇଁ ରାଜ୍ୟର ଭବିଷ୍ୟତ କୁ ଆକାର ଦେବ। ଓଡ଼ିଶାରେ ମାଗଣା ରାଜନୀତି ବର୍ତ୍ତମାନ ଏକ ଜଟିଳ ଚିତ୍ର ଉପସ୍ଥାପନ କରୁଛି। ଯଦିଓ ଏହା ସାମାଜିକ କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଅସ୍ତ୍ର ହୋଇପାରେ, କିନ୍ତୁ ଆର୍ଥିକ ଦାୟିତ୍ୱ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ଦୂରଦୃଷ୍ଟି ସହିତ ସନ୍ତୁଳିତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।